Laatste update:
Detox kuren, zoals het alleen drinken van koudgeperste sappen, zouden je lever reinigen en je lichaam een kickstart geven. Je lever komt even tot rust en het helpt om verschillende klachten te verminderen.
Maar werkt dit echt zo? En is het wel nodig om je lever te ontgiften? Lees snel verder om het te ontdekken.
Het artikel in het kort:
- Introductie: Wat is de functie van de lever?
- Lever reinigen: Kan je je lever ontgiften?
- Slechte gewoontes: 10 dingen die niet goed zijn voor de lever.
- Goede gewoontes: 8 dingen die wel goed zijn voor de lever.
Wat is de functie van de lever?
De lever weegt circa 1,5 kilo en bevindt zich in onze bovenbuik, rechts onder de ribben. Na de huid is het het grootste orgaan in ons lichaam én ons belangrijkste ontgiftingsorgaan. De belangrijkste functie van de lever is het reinigen van ons lichaam door giftige stoffen onschadelijk te maken en afvalstoffen af te voeren.
Dagelijks krijgen we namelijk ongewenste stoffen binnen, zoals uitlaatgassen via inademen, sigarettenrook, pesticiden, hormonen en zware metalen uit voeding. De lever verwerkt deze gifstoffen en zorgt ervoor dat we ze uitscheiden.
De lever doet dit niet alleen. Ook de nieren, darmen, longen, slijmvliezen en het lymfesysteem zijn nodig voor het ontgiften van het lichaam.
Daarnaast heeft de lever een aantal andere functies, zoals:
- Opslag van voedingsstoffen: In de lever worden onder andere glycogeen, aminozuren, vetten, ijzer en vetoplosbare vitamines (A, D, K en B12) opgeslagen als voorraad voor het lichaam.
- Rol in de stofwisseling: De lever speelt een centrale rol bij de verwerking van koolhydraten, vetten en eiwitten [1].
- Productie van gal: De lever maakt gal aan, een vloeistof die wordt opgeslagen in de galblaas en helpt bij de vertering van vetten.
- Eiwitsynthese: In de lever worden belangrijke eiwitten aangemaakt, waaronder stollingsfactoren en cholesterol.
- Afbraak van hormonen: De lever breekt verschillende lichaamseigen hormonen af, zoals oestrogeen en cortisol.
Kan je je lever ontgiften?
Er zijn verschillende soorten detox kuren op de markt om onze lever te reinigen. Zo zijn er detox kuren waarbij je alleen sap drinkt, klysma's of darmspoelingen, oilpulling (het spoelen van je mond met olie) en kleibehandelingen.
Daarnaast is het belangrijk om te weten dat je lever zichzelf al 24 uur per dag reinigt. Dit is een natuurlijk proces waarbij afvalstoffen via onder andere de gal, urine en ontlasting het lichaam verlaten. Detox kuren hebben hierop geen directe invloed en het natuurlijke reinigingsproces van de lever wordt hierdoor ook niet versneld [2].
Toch zijn er bepaalde voedingsstoffen die de leverfunctie kunnen ondersteunen of een rol spelen in het gezond houden van de lever:
- Choline ondersteunt de reinigende werking door de lever
- Kurkuma werkt als antioxidant en helpt de lever gezond te houden*
- Chlorella ondersteunt de reinigende werking van de lever*
* Claims zijn in afwachting van Europese toelating
Let op: hoewel deze voedingsstoffen kunnen helpen bij het ondersteunen van de levergezondheid, betekent dit niet dat ze ‘ontgiften’ in de zin van een medische detox. De term ‘ontgiften’ wordt vaak verkeerd begrepen of overdreven gebruikt. Het draait vooral om het ondersteunen van de natuurlijke processen die je lichaam zelf al uitvoert.
Een detox kuur kan voor sommige mensen wel als een handig startpunt werken om ongezonde gewoontes tijdelijk los te laten. Toch werkt voor veel mensen een geleidelijke, blijvende verandering in leefstijl beter dan een kortdurende kuur.
In het kort: Je lever reinigt zichzelf continu. Bepaalde voedingsstoffen kunnen dit proces ondersteunen, maar een detox kuur is daarvoor niet nodig.
10 dingen die slecht zijn voor de lever
Zonder een goed functionerende lever kunnen we niet leven. Daarom is het belangrijk om goed voor je lever te zorgen. De onderstaande dingen zijn niet goed voor je lever en kunnen leiden tot verschillende aandoeningen van de lever.
1. Suiker, voornamelijk fructose
In de lever wordt suiker uit voeding (glucose) tijdelijk opgeslagen als glycogeen. Deze voorraad wordt gebruikt als je snel energie nodig hebt, bijvoorbeeld als je een tijdje niet eet of als je gaat sporten.
De lever kan ook een beperkte hoeveelheid fructose (fruitsuiker) omzetten in glucose. Als je te veel fructose binnenkrijgt, wordt een deel opgeslagen als vet. Hierdoor is er meer vet in je lever, wat ervoor kan zorgen dat je lichaam minder gevoelig wordt voor insuline [3]. Dit is de stof die nodig is om je bloedsuikerspiegel stabiel te houden.
Fructose komt van nature voor in kleine hoeveelheden in fruit, groente en honing. Daarnaast wordt het aan veel bewerkte voedingsmiddelen toegevoegd, zoals vruchtensap en fruitdrank.
Vooral vruchtensappen bevatten veel geconcentreerde fructose, wat de kans op leververvetting kan verhogen bij overmatige consumptie. Gebruik ook niet te veel honing.
Fructose uit hele vruchten is in normale hoeveelheden geen probleem, mede door vezels en verzadiging. Overmatige inname via sap of bewerkte producten is wel een risico.
2. Geraffineerde granen
Geraffineerde graanproducten bevatten alleen de kern van de graankorrel. waardoor ze weinig vezels bevatten. Hierdoor zorgen ze voor een snelle stijging van de bloedsuikerspiegel, waardoor je snel weer trek hebt. Voorbeelden zijn witte rijst en witte pasta.
Doordat je snel weer trek krijgt, heb je een grotere kans op overgewicht als je veel geraffineerde granen eet. Ook verhogen ze ook het risico op vetophoping in de lever. Ongeraffineerde granen zijn onbewerkt en juist goed voor je lever. Voorbeelden hiervan zijn volkorenpasta en zilvervliesrijst.
3. Overgewicht
De meest voorkomende aandoening aan de lever is leververvetting. Door een ongezonde voeding en leefstijl raakt de vetstofwisseling in het lichaam verstoord en hoopt zich vet op in de buikorganen, waaronder de lever.
Hierdoor verandert ook de stofwisseling van de lever, waardoor er meer vet in de levercellen terechtkomt.
4. Alcohol
Langdurig veel alcohol drinken kan de lever beschadigen, wat uiteindelijk kan leiden tot een chronische leverontsteking, die kan uitmonden in levercirrose (leverbeschadiging) [4].
5. Roken
Sigaretten bevatten verschillende schadelijke chemicaliën die schadelijk zijn voor je lever. De lever ruimt het grootste gedeelte van de nicotine op, waardoor roken een grote belasting is op je lever [5].
6. Drugs
Bij het afbreken van drugs ontstaan er giftige afbraakproducten. Bij veelvuldig gebruik kunnen ze de lever beschadigen. Dit kan bijvoorbeeld zorgen voor het afsterven van levercellen, hepatitis, littekenweefselvorming of geelzucht.
7. Zware metalen
Tot de zware metalen behoren onder andere cadmium, arseen, lood, kwik en tin. Ze komen in het milieu terecht door metaalwinning en -opslag, verbranding van kolen, afvalverwerking en verfproductie.
Deze metalen hopen zich op in het lichaam en belasten de lever, die verantwoordelijk is voor het afbreken en uitscheiden van deze stoffen. Langdurige blootstelling kan leiden tot leververvetting, ontstekingen en celbeschadiging [6].
Zware metalen hechten zich aan klei, waardoor vervuiling ook in de voedselketen terechtkomt. Voedingsmiddelen met verhoogde gehaltes zijn onder andere schaal- en schelpdieren, orgaanvlees, groenten uit vollegrond en roofvissen.
8. Medicijnen
Medicijnen, en ook sommige kruiden en vitamines, kunnen de lever beschadigen. Dit geldt bijvoorbeeld voor paracetamol, zilverkaars, pillen tegen schimmels, sommige medicijnen tegen epilepsie, ontstekingsremmende pijnstillers en sommige antibiotica.
Meestal gaat de lever weer goed werken als je ermee stopt, mits je niet te lang de medicijnen gebruikt. Gebruik je nu een van deze medicijnen? Overleg dan eerst met je arts voordat je stopt met de medicijnen.
9. Rood vlees en bewerkt vlees
Vooral bewerkt rood vlees (zoals worst of spek) wordt geassocieerd met een verhoogd risico op NAFLD. Onbewerkt rood vlees lijkt minder sterk verband te tonen [7].
10. Te veel vitamine A
Te veel inname van vitamine A uit dierlijke bronnen kan de lever beschadigen [8]. Vitamine A zit in grote hoeveelheden in leverproducten, zoals leverworst.
In het kort: Er zijn verschillende factoren die niet goed zijn voor de lever, zoals overgewicht, onvoldoende beweging, roken en veel drugsgebruik.
8 dingen die goed zijn voor de lever
Juist doordat de lever het belangrijkste ontgiftingsorgaan is, is het belangrijk om goed voor je lever te zorgen. Maar wat is dan wel goed voor je lever?
1. Eet gezond
Een gezond voedingspatroon bevat alle gezonde voedingsstoffen die belangrijk zijn voor je lever. Op dit moment is er geen bewijs dat bepaalde voedingsmiddelen beter zijn voor je lever, maar er wordt gedacht dat bepaalde voedingsmiddelen de leverfunctie kunnen ondersteunen:
Kurkuma (curcumine)
Kurkuma werkt als antioxidant en helpt de lever gezond te houden* [9]. Curcumine is het actieve bestanddeel in kurkuma en wordt beter opgenomen als kurkuma supplement in combinatie met zwarte peper (piperine).
Chlorella
Ondersteunt de reinigende werking van de lever* [10]. Deze groene alg bevat antioxidanten en voedingsstoffen die bijdragen aan de natuurlijke ontgiftingsprocessen van het lichaam.
Grapefruit
Grapefruit(sap) bevat naringenine, een antioxdiant die de levercellen beschermt tegen schade door vrije radicalen beïnvloedt [11]. Het beïnvloed hetzelfde enzym als sommige medicijnen. Hierdoor kan er minder van het medicijn worden afgebroken in de darmwand, waardoor juist meer in het bloed terechtkomt. Vermijd daarom grapefruit(sap) als dit op de bijsluiter van je medicatie staat of overleg eerst met je arts.
Knoflook
Knoflook bevat krachtige antioxidanten zoals allicine en selenium. Uit onderzoek blijkt dat knoflookpoeder mogelijk gunstig is voor de lever, doordat het helpt bij het verlagen van cholesterol, triglyceriden en leverenzymen zoals ALT en AST [12].
Bosbessen en cranberry's
Bosbessen en cranberries zijn rijk aan antioxidanten die kunnen bijdragen aan de bescherming van leverweefsel. In sommige studies zijn aanwijzingen gevonden dat deze bessen kunnen helpen bij het verlagen van vetwaarden in het bloed, zoals cholesterol en triglyceriden [13].
Kruisbloemige groenten
Kruisbloemige groenten zoals broccoli, bloemkool en spruitjes kunnen mogelijk de lever ondersteunen door het detoxificatieproces ondersteunen en beschermen [14]. Hier moet nog meer onderzoek naar gedaan worden.
Rode bieten
Rode bieten bevatten veel natuurlijke nitraten en antioxidanten zoals betalaïnen. Uit dieronderzoek blijkt dat bietensap kan helpen bij het verminderen van oxidatieve stress en het stimuleren van ontgiftingsenzymen [15]. Ook bij mensen zijn er eerste aanwijzingen dat bietensap mogelijk gunstig is voor de lever, al is aanvullend onderzoek noodzakelijk [16].
Voeding rijk aan choline
Choline speelt een belangrijke rol in vetstofwisseling in de lever. Een tekort wordt in verband gebracht met leververvetting [17]. Voeding zoals sojabonen, shiitake, cashewnoten en pistache zijn rijk aan choline.
Let op: voor alle genoemde voedingsstoffen moet nog meer onderzoek naar worden gedaan. De resultaten van onderzoeken op dieren kunnen niet worden vertaald naar mensen.
2. Kies voor gezonde vetten, eiwitten en volkoren producten
Een voeding met voornamelijk gezonde vetten, eiwitten en volkoren producten draagt bij aan een gezond gewicht. Daarnaast zijn deze voedingsstoffen goed voor je lever en veroorzaken ze geen extra belasting.
3. Eet niet te veel vette vis
Vette vis is een goede bron van omega 3-vetzuren, maar bevat ook verontreinigingen zoals kwik, dioxines en PCB’s. Deze stoffen stapelen zich vooral op in het vet van de vis. Door niet vaker dan één keer per week vette vis te eten, beperk je de blootstelling aan deze schadelijke stoffen.
Wil je toch voldoende omega 3 binnenkrijgen? Kies dan voor visolie of algenolie dat onafhankelijk is getest op zware metalen en andere verontreinigingen.
4. Beweeg voldoende
Voldoende beweging draagt bij aan minder vetopslag in de lever en verbetert insulinegevoeligheid, wat indirect gunstig is voor de leverfunctie.
5. Blijf op een gezonde gewicht
Overgewicht kan zorgen voor onder andere leververvetting, wat kan leiden tot verschillende gevolgen [18]. Vooral overgewicht, waarbij het vet voornamelijk rond de buikorganen ophoopt, verhoogt de kans op levercirrose. Dit staat ook wel bekend als de 'appelvorm'.
Zorg ervoor dat je op een gezond gewicht blijft en dat je buikomvang op een gezond niveau is. Voor mannen is een buikomvang onder de 94 centimeter gezond. Voor vrouwen geldt een maximale buikomvang van 80 centimeter als gezond.
6. Drink genoeg water en thee
Om afvalstoffen te kunnen uitplassen is het belangrijk om voldoende te drinken. Water en thee zijn hierbij goede keuzes. Water kun je gezond een smaakje geven door stukjes fruit in je water toe te voegen.
Groene en zwarte thee zijn allebei goede keuzes. Groene thee bevat ook polyfenolen, die mogelijk bijdragen aan een gezonde lever [19]. Hier moet nog meer onderzoek naar worden gedaan. Drink de thee zonder suiker en vermijd oplosthee, waar veel suiker aan toegevoegd is.
7. Zorg voor niet te veel stress
Chronische stress wordt in sommige onderzoeken gelinkt aan verhoogde ontstekingsactiviteit en verminderde leverfunctie, al is verder onderzoek nodig [20].
Zorg dat je voldoende rust hebt en een goede balans hebt tussen activiteiten die je energie geven en die je energie kosten.
Er moet wel nog meer onderzoek naar het effect van stress op de lever worden gedaan. Maar ook indirect kan stress een effect hebben op de lever, bijvoorbeeld als je ongezonder gaat eten door stress.
8. Verklein de kans op hepatitis
Hepatitis is een leverontsteking die chronisch kan worden als het langer dan zes maanden aanhoudt. Je verkleint het risico op besmetting door goede hygiëne, veilige seks, en het vermijden van risicocontact met bloed (zoals bij het delen van naalden of onveilige tatoeages).
Ook helpt het om voedsel goed te wassen en vlees voldoende te verhitten, zeker bij een verminderde weerstand. Laat je waar nodig vaccineren, bijvoorbeeld bij reizen naar risicogebieden.
In het kort: Een gezonde leefstijl is goed voor je lever. Hieronder valt bijvoorbeeld voldoende beweging en een dieet met veel volkorenproducten.
Alles kort samengevat
De lever is het belangrijkste ontgiftingsorgaan van ons lichaam. Zonder je lever kan je niet leven. Daarom is het belangrijk om goed voor ze te zorgen. Een detox klinkt ideaal, maar helaas is er momenteel geen bewijs dat het werkt.
Wat wel werkt is goed voor je lever zorgen door een gezond voedingspatroon, gezonde leefstijl en op een gezond gewicht te blijven.
