Laatste update:
25 november 2024
TOTOX-waarde: misschien heb je er wel eens van gehoord, of ben je helemaal nieuw met deze term. De TOTOX-waarde is bijvoorbeeld belangrijk als je een omega-3 supplement wilt gebruiken.
Maar wat is de TOTOX-waarde nu precies en waarom is het zo belangrijk? We vertellen je er alles over!
Het artikel in het kort:
- Introductie: wat is de TOTOX-waarde?
- Goede waarde: wat is een veilige waarde?
- Meten van de waarde: hoe wordt de TOTOX-waarde bepaald?
- Belang van de TOTOX-waarde:gevaren van geoxideerde oliën
- Supplementen:tips voor het kiezen van een veilig supplement
Wat is de TOTOX-waarde?
De TOTOX-waarde, kort voor TOTal OXidation value, geeft de totale mate van oxidatie in een olie aan en wordt aangeduid met een cijfer. Het is een internationaal erkende manier om de oxidatie-waarde uit te drukken.
Vetten en oliën kunnen ranzig worden, wat betekent dat de olie niet meer vers is. Hierdoor gaat de olie bitter smaken en krijgt het een sterke geur. Er zijn twee soorten ranzigheid:
- Hydrolytische ranzigheid: Dit ontstaat wanneer vetten afbreken door een reactie met water en enzymen, wat resulteert in een hoger gehalte aan vrije vetzuren en zorgt voor een onaangename smaak en geur.
- Oxidatieve ranzigheid: Dit ontstaat als vetten reageren met zuurstof. Eerst ontstaan er de chemicaliën peroxiden en later aldehyden, die zorgen voor een slechte smaak en geur.
Hoe meer oxidatie, hoe hoger de TOTOX-waarde en hoe minder vers de olie. Dit heeft ook een negatief effect op de werkzaamheid van de olie. De TOTOX-waarde wordt voornamelijk gebruikt om de kwaliteit van visolie te meten.
In het kort: De TOTOX-waarde staat voor de totale oxidatie-waarde van een olie en wordt aangeduid met een cijfer. Een hoge TOTOX-waarde betekent dat de visolie minder vers is, wat een negatief effect heeft op de werkzaamheid van de visolie.
Wat is een veilige TOTOX-waarde?
De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) heeft geen specifieke TOTOX-limiet vastgesteld. De richtlijn van een maximale TOTOX-waarde van 26 is opgesteld door organisaties zoals GOED (Global Organization for EPA and DHA Omega-3s) als kwaliteitsnorm voor visolie .
De maximale waarde van 26 wordt vaak genoemd als richtlijn voor visolie, maar is niet gebaseerd op officiële regelgeving. Bij een TOTOX-waarde van 26 kan de olie schadelijke gezondheidseffecten hebben.
Visolie oxideert sneller door de hoge hoeveelheid meervoudig onverzadigde vetzuren. Daarom wordt voor visolie vaak een hogere TOTOX-waarde toegestaan dan voor stabielere oliën zoals koolzaad- of zonnebloemolie.
Voor deze en andere oliën wordt ook naar andere waarden gekeken, omdat ze niet zo onderhevig zijn aan oxidatie zoals visolie. Dit komt door de meervoudige onverzadigde vetzuren, zoals omega 3-vetzuren (EPA en DHA) in visolie.
Voor algenolie wordt wel de TOTOX-waarde gebruikt, omdat deze ook rijk is aan omega 3-vetzuren. Voor algenolie wordt dezelfde TOTOX-waarde aangehouden, namelijk 26.
Veel producenten houden echter een lagere TOTOX-waarde aan. Een algemene richtlijn die door sommigen worden aangehouden is als volgt:
- Lage TOTOX-waarde: Onder de 15. Er is weinig oxidatie.
- Gemiddelde TOTOX-waarde: Tussen 15 en 20. Er is enige oxidatie, maar de kwaliteit van de olie is nog steeds redelijk goed.
- Hoge TOTOX-waarde: Boven de 20. Er heeft veel oxidatie plaatsgevonden, wat zorgt voor een slechte geur en smaak.
Boven de 26 is de olie te veel geoxideerd en heeft het mogelijk schadelijke effecten voor de gezondheid.
In het kort: De EFSA heeft als richtlijn een maximale TOTOX-waarde van 26. Bij deze hoeveelheid kan de olie schadelijke gezondheidseffecten hebben. Veel producenten houden een lagere TOTOX-waarde aan.
Hoe wordt de TOTOX-waarde gemeten?
Met de TOTOX-waarde wordt de oxidatieve ranzigheid aangegeven. Het wordt berekend door de volgende formule: TOTOX-waarde = (2 x peroxide-waarde) + anisidine-waarde.
Peroxide en aldehyden zijn beide chemicaliën die ontstaan door oxidatie van de olie. De anisidine-waarde meet de hoeveelheid aldehyden die in een olie aanwezig zijn, welke ontstaan door oxidatie.
Aldehyden zijn bijproducten van vetoxidatie. Ze kunnen de geur en smaak van olie beïnvloeden, wat vaak zorgt voor een ranzige geur die typisch is voor geoxideerde oliën.
In het kort: De TOTOX-waarde wordt berekend met de volgende formule: TOTOX-waarde = (2 x peroxide-waarde) + anisidine-waarde.
Gevaren van geoxideerde oliën
Als visolie gaat oxideren ontstaan er verschillende schadelijke stoffen, zoals:
- Vrije radicalen
Vrije radicalen kunnen schade veroorzaken aan cellen en weefsels. Dit leidt mogelijk op de lange termijn mogelijk tot het ontwikkelen van chronische aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten. Hier moet nog meer onderzoek naar worden gedaan. - Chemicaliën, zoals peroxide en aldehyden
Er is weinig onderzoek naar de effecten van geoxideerde visolie op de gezondheid. Enkele studies suggereren dat sterk geoxideerde visolie supplementen het cholesterolgehalte kunnen verhogen, wat mogelijk de gezondheid van het hart beïnvloedt. [1].
Bij een dierenonderzoek hadden geoxideerde visolie supplementen een toxisch effect [2].
In het kort: Geoxideerde oliën kunnen mogelijk slecht zijn voor de gezondheid van het hart en een toxisch effect hebben. Hier moet wel nog meer onderzoek naar worden gedaan.
Onderzoek naar TOTOX-waarden
Vaak geeft de productinformatie of verpakking van het product geen inzicht over de kwaliteit van de olie. Een onderzoek suggereert dat veel visolie supplementen geoxideerd zijn en de maximale hoeveelheid overschrijden.
Uit een onderzoek van Labdoor, een onafhankelijk Amerikaans testbedrijf, bleek dat één op de tien van de 60 geteste visolie supplementen ranzig was.
Bijna de helft bleef net onder het aanbevolen maximum limiet van 26. Ook uit ander onderzoek blijkt dat gemiddeld 20% van de visolieproducten overmatige oxidatie heeft [3].
Tips voor het kiezen van een supplement
Visolie wordt vaak geproduceerd uit kleine vissen, zoals sardines en ansjovis. Deze worden verwerkt tot visolie en geraffineerd, wat betekent dat de geur en kleur wordt verwijderd. Vaak wordt de vis herhaaldelijk verwarmd, wat oxidatie kan bevorderen [4].
Kies daarom altijd voor een merk dat transparant is over de TOTOX-waarde, om te voorkomen dat je een geoxideerd supplement koopt. Kies het liefst voor visolie supplementen met een TOTOX-waarde onder de 15.
- Productieproces: Het productieproces heeft grote invloed op de TOTOX-waarde. De verhitting tijdens het productieproces om de olie te extraheren verhoogt de kans op vrije radicalen en andere geoxideerde stoffen in de olie. Kies daarom liever voor een product van koude persing of andere milde extractiemethoden.
- Verpakking: Olie in een doorzichtig fles oxideert sneller door blootstelling aan licht.
- Zuurstof: Sluit de verpakking goed af, omdat zuurstof oxidatie kan versnellen.
- Bewaren: Bewaar het supplement op kamertemperatuur. Bij hoge temperatuur kan de TOTOX-waarde omhooggaan.
In het kort: Geoxideerde oliën kunnen mogelijk slecht zijn voor de gezondheid van het hart en een toxisch effect hebben. Hier moet wel nog meer onderzoek naar worden gedaan.
Kort samengevat
De TOTOX-waarde is een belangrijke indicator voor de kwaliteit en versheid van olie. Hoe lager de TOTOX-waarde, hoe verser de olie en hoe minder geoxideerd.
Let bij het kiezen van een supplement op de TOTOX-waarde, om gezondheidsrisico's te vermijden. Kies het liefst voor een supplement met een TOTOX-waarde onder de 15. Let ook op de verpakking en bewaar het product op de juiste manier om verdere oxidatie te vertragen.
