Weerstand

Je weerstand is het verdedigingssysteem van je lichaam. Het zorgt ervoor dat je lichaam reageert op virussen, bacteriën en andere indringers van buitenaf.

Een goed werkend immuunsysteem helpt om je lichaam in balans te houden, ook bij stress, vermoeidheid of na ziekte.

Je immuunsysteem wordt beïnvloed door allerlei factoren: voeding, slaap, leeftijd, beweging, zonlicht, maar ook door je darmgezondheid of langdurige stress. Daardoor is de behoefte aan ondersteuning niet voor iedereen hetzelfde. Soms heeft je lichaam net wat extra’s nodig om goed te blijven functioneren.

Supplementen kunnen daarbij een rol spelen, maar zijn geen vervanging voor een gezonde leefstijl. Ze worden vooral gebruikt in periodes waarin je lichaam meer vraagt, of wanneer je met voeding alleen niet voldoende binnenkrijgt.

Weerstand supplementen zijn producten die gericht zijn op het ondersteunen van je immuunsysteem. Ze bevatten meestal vitamines, mineralen of andere stoffen die je lichaam helpt in periodes waarin je net wat meer nodig hebt. Denk aan de winter, tijdens herstel of bij aanhoudende vermoeidheid.

Sommige supplementen bevatten één specifiek ingrediënt, zoals vitamine C of zink. Andere combineren meerdere stoffen in één formule. Het doel is altijd hetzelfde: je lichaam ondersteunen op momenten dat je weerstand onder druk staat.

Ze zijn geen wondermiddel, maar kunnen wel helpen om een tekort aan te vullen of je lichaam tijdelijk extra te ondersteunen, zeker als je niet altijd voldoende binnenkrijgt via je voeding.

Verschillende vitaminen spelen een rol bij het functioneren van je immuunsysteem. Sommige zorgen voor bescherming van cellen, andere helpen juist bij de aanmaak of activering van afweercellen. Deze vitamines zijn:

• Vitamine A
• Vitamine B6
• Vitamine B11
• Vitamine B12
• Vitamine C
• Vitamine D

Hieronder lees je welke vitaminen belangrijk zijn, hoe ze werken, en waar je op kunt letten bij het kiezen van een supplement.

1. Vitamine A

Vitamine A ondersteunt de integriteit van je slijmvliezen, de 'barrières' van je lichaam, zoals in je neus, longen en darmen. Die vormen de eerste laag van bescherming tegen indringers. Als die laag verzwakt, ben je gevoeliger voor invloeden van buitenaf.

Daarnaast speelt vitamine A een rol in het functioneren van immuuncellen, zoals T-cellen en natural killer cells. Een tekort kan de activiteit van die cellen vertragen.

Vitamine A komt voor in twee vormen: retinol (uit dierlijke bronnen) en beta-caroteen (uit plantaardige voeding). Je lichaam kan beta-caroteen omzetten in vitamine A, maar hoe efficiënt dat gebeurt, verschilt per persoon.

Let op: In supplementen zie je vaak retinylacetaat of retinylpalmitaat als bron. Let op bij langdurig gebruik van hoge doseringen, vooral bij zwangerschap of leverproblemen. Kies liever voor een gebalanceerde formule met veilige hoeveelheden.

2. Vitamine B6

B6 ondersteunt het immuunsysteem door de aanmaak van antistoffen en helpt bij de communicatie tussen immuuncellen. Ook speelt het een rol bij de energiestofwisseling en het functioneren van het zenuwstelsel, wat indirect invloed heeft op hoe je je voelt tijdens periodes van verminderde weerstand.

In supplementen wordt vaak gebruikgemaakt van pyridoxine HCl, een synthetische vorm die eerst moet worden omgezet in de actieve vorm P-5-P (pyridoxaal-5-fosfaat). Niet iedereen zet pyridoxine efficiënt om, waardoor deze minder goed wordt benut.

Let op: bij langdurig gebruik van hoge doseringen kan pyridoxine zich opstapelen in het lichaam. Dit kan leiden tot zenuwklachten zoals tintelingen. De actieve vorm P-5-P is direct beschikbaar en wordt beter verdragen, zeker bij dagelijks gebruik.

3. Vitamine B11 (foliumzuur / folaat)

Vitamine B11, beter bekend als foliumzuur, speelt een rol bij de aanmaak van witte bloedcellen en bij de celdeling. Dat maakt het belangrijk voor je immuunsysteem, zeker op momenten dat je lichaam sneller nieuwe cellen nodig heeft, zoals bij herstel of langdurige vermoeidheid.

Foliumzuur of folaat zijn vaak een vast onderdeel van multivitamines of een B-complex. Zeker bij een supplement voor langdurige ondersteuning is het zinvol om naar de aanwezigheid en vorm van B11 te kijken

Let op: In supplementen zie je vaak de synthetische vorm foliumzuur. Maar niet iedereen zet dit efficiënt om naar de actieve vorm (folaat). Daarom wordt bij hoogwaardige supplementen steeds vaker gekozen voor geactiveerde folaat (bijv. 5-MTHF), die direct bruikbaar is voor het lichaam. Vooral voor mensen met een genetische variatie (MTHFR) kan dat verschil maken.

4. Vitamine B12

Vitamine B12 ondersteunt de normale werking van je immuunsysteem via de aanmaak van witte bloedcellen. Daarnaast draagt het bij aan een gezond energieniveau en helpt het bij vermoeidheid, wat vaak samengaat met verminderde weerstand.

B12 komt bijna alleen voor in dierlijke producten. Als je vegetarisch of vegan eet, is aanvulling dus vaak nodig.

Let op: Vitamine B12 als methylcobalamine is de actieve vorm, die direct beschikbaar is voor het lichaam, in tegenstelling tot cyanocobalamine, die eerst nog omgezet moet worden.

5. Vitamine C

Vitamine C ondersteunt je weerstand op meerdere manieren. Het helpt witte bloedcellen om indringers op te ruimen en zorgt ervoor dat ze beter functioneren onder stress. Ook beschermt het cellen tegen oxidatieve schade, iets wat optreedt bij infecties of ontstekingen.

Je lichaam gebruikt bij stress of ziekte meer vitamine C. Daarom zie je in supplementen vaak een hogere dosering dan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid. Alles wat je niet gebruikt, plas je weer uit.

Let op: ascorbinezuur is het bekendst, maar mensen met een gevoelige maag kunnen beter kiezen voor een vitamine C in gebufferde vorm (zoals calciumascorbaat), die milder is voor de maag.

6. Vitamine D

Vitamine D beïnvloedt de aanmaak en activering van immuuncellen. Het speelt een rol in het herkennen van virussen en bacteriën en helpt om het immuunsysteem in balans te houden. Een tekort wordt vaak pas opgemerkt als je je al lange tijd futloos of kwetsbaar voelt.

Je lichaam maakt vitamine D aan onder invloed van zonlicht, maar dat lukt in Nederland alleen in de lente en zomer. Daarom wordt suppletie in de winter vaak aangeraden.

Let op: kies bij voorkeur voor vitamine D3 (cholecalciferol), omdat die beter opgenomen wordt dan D2. Neem het altijd in met wat vet of kies een supplement in olievorm.

Verschillende mineralen ondersteunen je weerstand op hun eigen manier. De één helpt bij het activeren van immuuncellen, de ander beschermt tegen oxidatieve schade of ondersteunt enzymen die betrokken zijn bij ontstekingsreacties. Deze mineralen zijn:

• IJzer
• Koper
• Seleen
• Zink
  

Hieronder lees je welke mineralen belangrijk zijn, wat ze doen in je lichaam, en waar je op moet letten bij suppletie.

1. IJzer

IJzer is een van die mineralen waar je lichaam eigenlijk niet zonder kan, maar waar toch veel mensen een tekort aan hebben zonder het door te hebben. Het zit in je bloed, helpt zuurstof te vervoeren, en speelt dus een rol bij hoe fit je je voelt.

Als je vaak moe bent of snel buiten adem, kan het goed zijn om even naar je ijzerinname te kijken. Vooral vrouwen (door menstruatie), sporters en vegetariërs lopen eerder tegen een tekort aan.

Let op: ijzer wordt niet altijd even goed opgenomen. Supplementen met organisch heemijzer hebben vaak een betere opname. Let wel op: bij sommige heemijzer-supplementen zit het vast aan dierlijke bron, dus niet altijd geschikt voor vegetariërs.

2. Koper

Koper hoor je niet vaak over, maar het doet best veel in je lichaam. Het helpt onder andere bij het aanmaken van bindweefsel en ondersteunt je immuunsysteem. Ook bij de opname en verwerking van ijzer is koper betrokken.

Je hebt er maar een klein beetje van nodig, maar een tekort kan toch ontstaan. Bijvoorbeeld als je langere tijd veel zink slikt. Die twee zitten elkaar namelijk in de weg.

Let op: als je een supplement neemt met zink, kijk dan of daar ook koper bij zit. Dat voorkomt dat er op termijn een onbalans ontstaat.

3. Seleen

Seleen (of selenium) werkt als soort bewaker in je cellen. Het beschermt tegen schade van buitenaf en ondersteunt je schildklier. Je hebt er maar weinig van nodig, maar je hebt dus wel degelijk nodig/

Het probleem is: in Europa zit er weinig seleen in de grond. En dus ook in groenten, granen en noten die hier groeien. Dat maakt het een mineraal waar toch wat mensen ongemerkt te weinig van binnenkrijgen.

Let op: seleen zit vooral in paranoten, vis en eieren. Eet je die weinig, dan kan aanvulling zin hebben. Maar overdrijf niet, te veel seleen is ook niet goed.

4. Zink

Zink is betrokken bij van alles: je immuunsysteem, wondgenezing, huid, hormonen. Het is zo’n alleskunner die je snel mist als je het niet goed binnenkrijgt.

Bij een tekort kun je sneller ziek worden, slechter herstellen, of last krijgen van een droge huid. Ook bij stress of een eenzijdig dieet kan je behoefte aan zink omhoog gaan.

Let op: in supplementen wordt zink vaak gebonden aan iets, zoals methionine of citraat. Die verbinding bepaalt hoe goed je lichaam het opneemt. Zink methionine wordt over het algemeen het beste verdragen en opgenomen.

Naast vitaminen en mineralen worden ook bepaalde plantenextracten en natuurlijke stoffen ingezet bij weerstandssupplementen. Denk bijvoorbeeld aan:

• Kurkuma (curcumine)
• Green juice
• Chlorella

Deze bevatten vaak bioactieve verbindingen die in onderzoeken gekoppeld worden aan immuunfuncties.

1. Kurkuma (curcumine)

Kurkuma is een felgele wortel die vooral bekend is uit de Indiase keuken. Het actieve bestanddeel is curcumine, een stof die het immuunsysteem ondersteunt*.

De werking van curcumine hangt sterk af van de opname. Op zichzelf neemt je lichaam het maar beperkt op. Daarom zie je het vaak gecombineerd met zwarte peper-extract of als gepatenteerde vorm zoals Kurkuma C3 met het Curcumin C3 Complex®.

Let op: zonder goede opneembaarheid heeft kurkuma weinig effect. Kijk bij supplementen altijd of er iets is toegevoegd om de opname te verbeteren, anders kun je het beter laten liggen.

2. Green juice (groente- en fruitconcentraten)

Green juice is een mix van gevriesdroogde of geconcentreerde plantenextracten, meestal uit groente, fruit, kruiden, algen en superfoods. Denk aan spinazie, broccoli, spirulina, gember of citrusextract.

Niet elke green juice bevat echte groenten of fruit. Soms gaat het vooral om kruiden, algen of smaakstoffen. Kijk daarom goed of er daadwerkelijk groente- en fruitextracten zijn toegevoegd.

Let op: kies voor een green juice met natuurlijke ingrediënten, zonder toegevoegde suikers, kunstmatige smaakstoffen of kleurmiddelen. Dat zegt vaak meer over de kwaliteit dan het aantal ingrediënten op het label.

3. Chlorella

Chlorella is een groene alg die rijk is aan chlorofyl, B-vitamines en ijzer. Het wordt vooral gebruikt in detox-formules of supplementen die gericht zijn op het ondersteunen van de weerstand*.

Je vindt het vaak in poedervorm of in capsules, los of als onderdeel van een green juice.

Let op: chlorella kan bij de eerste inname zorgen voor wat spijsverteringsklachten, zoals een opgeblazen gevoel of winderigheid. Begin eventueel met een lagere dosis en bouw het rustig op.

*Claims zijn in afwachting van Europese goedkeuring

Je weerstand is niet elke dag hetzelfde. Soms kan je lichaam het prima aan, andere momenten is het net wat kwetsbaarder. Dat merk je niet altijd direct, maar bouwt zich vaak langzaam op.

Er zijn situaties waarin je extra ondersteuning kunt overwegen, omdat je lichaam dan meer vitamines, mineralen of bioactieve stoffen verbruikt, of simpelweg minder opneemt dan normaal.

Momenten waarop je weerstand daalt:

1. In de herfst en winter

Minder zonlicht betekent minder vitamine D. Je zit vaker binnen, eet minder vers en virussen verspreiden zich sneller. Veel mensen merken in deze periode sneller vermoeidheid of terugkerende verkoudheden.

2. Langdurige stress of slechte slaap

Stress zet het immuunsysteem onder druk. Slaap je te weinig of slecht, dan herstelt je lichaam onvoldoende. Dat kan je weer vatbaarder maken voor ziekte of ontsteking.

3. Ziekte of medicijngebruik

Antibiotica, ontstekingsremmers of maagzuurremmers kunnen de opname van vitamines beïnvloeden. Ook na een griep of virus moet je lichaam reserves opnieuw opbouwen.

4. Weinig groente, fruit of eiwit

Als je voeding weinig variatie bevat, of vooral bestaat uit bewerkt eten, krijg je vaak te weinig binnen van wat je lichaam nodig heeft om de weerstand op peil te houden.

5. Bepaalde levensfasen of omstandigheden

Ouderen maken minder vitamine D aan en nemen minder goed op. Ook tijdens zwangerschap, borstvoeding of intensief sporten ligt de behoefte aan bepaalde voedingsstoffen hoger.

Niet elk supplement voor weerstand is hetzelfde. Sommige producten bevatten alleen één werkzame stof, zoals vitamine C of D. Andere combineren meerdere vitamines, mineralen en plantenextracten in één formule.

Wat voor jou werkt, hangt af van je situatie en je voeding.

Vraag jezelf af waar je precies ondersteuning bij zoekt. Is het tijdelijk, bijvoorbeeld in de winter of na ziekte? Of zoek je iets wat je structureel dagelijks kunt gebruiken?

In dat laatste geval is een gebalanceerd supplement met meerdere stoffen vaak geschikter dan losse capsules.

Let bij het kiezen op de volgende punten:

Werkzame doseringen
Kijk niet alleen naar het etiket, maar naar hoeveel er per ingrediënt inzit. Een lange lijst zegt niets als alles in lage hoeveelheden aanwezig is.

Vorm en opneembaarheid
D3 in olievorm wordt beter opgenomen dan D2. Voor B12 is methylcobalamine de actieve variant, en bij kurkuma is opname alleen goed als het gecombineerd is met bijvoorbeeld zwarte peperextract.

Zuiverheid en samenstelling
Vermijd producten met onnodige toevoegingen zoals suiker, kunstmatige kleurstoffen of vulmiddelen. Zeker als je het dagelijks gebruikt, wil je iets dat zuiver en functioneel is.

Losse stoffen of alles-in-één?
Soms is het handig om één vitamine extra te nemen, zoals vitamine D in de winter. Maar als je breder wil ondersteunen, is een formule met meerdere ingrediënten zoals een multivitamine vaak handiger. Kijk dan wel goed of de samenstelling klopt en de doseringen iets doen.

Een goed supplement sluit aan op wat je nodig hebt. Niet meer, niet minder. Kies bewust en baseer je keuze op inhoud, niet op claims of verpakking.